رژیم گرفتن یویویی یا تاثیر یویویی رژیم به پدیده ای اطلاق می شود که در آن وزن به صورت دوره ای کاهش و افزایش می‌یابد و یادآور حرکتهای بالا و پایین یویو است. در این پدیده فرد رژیم گیرنده در ابتدا موفق به رسیدن به وزن هدف می‌شود ولی در حفظ آن برای طولانی مدت موفق نیست و شروع به برگرداندن وزن می‌کند. بعد از آن به دنبال کم کردن وزن اضافه شده است و این چرخه دوباره تکرار می‌شود. این مدل رژیم در 10% مردان و 30% زنان عمومیت دارد. دلایل رژیم یویویی می‌تواند متفاوت باشد ولی معمولا با یک رژیم غذایی بسیار کم کالری که برای شروع بسیار شدید است شروع می‌شود. در ابتدا فرد رژیم گیرنده از کاهش وزن خشنود است و به رد کردن غذا و مصرف غذاهای رژیمی افتخار می‌کند. ولی بعد از مدتی افسردگی و خستگی ناشی از رژیم غذایی بسیار محدود ادامه رژیم غذایی را برای او غیر ممکن می‌سازد و فرد به عادات غذایی سابق خود بر می‌گردد. در این زمان احساس شکست ناشی از رها کردن رژیم هم با او همراه می‌شود. پروسه برگشتن وزن خصوصا با افزایش یافتن بافت چربی همراه است.

1.افزایش اشتها که باعث افزایش وزن بیشتر به مرور زمان می‌شود.

به طور نرمال ذخایر چربی بدن باعث آزاد شدن هورمون لپتین در خون می‌شود و این به بدن علامت می‌دهد که ذخایر چربی کافی است و باید کمتر بخورد. با از دست دادن چربی میزان ترشح لپتین کاهش می‌یاد و اشتها افرایش می‌یابد. پس در زمانی که بدن در حال جبران ذخایر از دست رفته است اشتهای بیشتری دارد. علاوه بر این از دست رفتن ماهیچه در حین کاهش وزن باعث می‌شود بدن انرژی ذخیره کند. وقتی افراد از رژیم های شدید و کوتاه مدت برای کاهش وزن استفاده می‌کنند بین 35 تا 65% بعد از 1 سال وزن کم کرده را مجدد اضافه می‌کنند. و یک سوم افراد به وزن بیشتر از وزن قبل از شروع رژیم می‌رسند.

2.باعث افزایش درصد چربی بدن می‌شود

در بعضی مطالعات رژیم یویو منجر به افزایش در صد چربی بدن شده است. در مرحله بالا رفتن مجدد وزن چربی راحتتر از عضله برمی‌گردد. این امر باعث می‌شود بعد از چند چرخه لاغری و چاقی درصد چربی بدن افزایش یابد. بررسی چندین مطالعه نشان داده که در 11 مطالعه از 19 مورد درصد چربی بدن و مقدار چربی شکمی بعد از رژیم یویویی افزایش یافته است.

3.ممکن است باعث از دست رفتن عضله شود

در حین کاهش وزن بدن هم زمان با از دست دادن چربی، عضله نبز از دست می‌دهد. در فاز بالا رفتن چربی راحت تر از عضله برمی‌گردد این باعث کاهش بیشتر درصد عضله بدن به مرور زمان می‌شود. این عوارض می‌تواند با داشتن فعالیت بدنی مناسب به حداقل برسد. همچنین در طول رژیم میزان نیاز بدن به پروتئین افزایش می‌یابد، خیلی مهم است که میزان پروتئین کافی باشد و از منابع با کیفیت تهیه شود.

4.افزایش وزن باعث بروز کبد چرب می‌شود

کبد چرب زمانی رخ می‌دهد که بدن چربی‌های اضافی خود را در کبد ذخیره کند. چاقی یکی از مهمترین ریسک فاکتورهای کبد چرب است. مطالعه ای روی موش‌ها نشان داده که چرخه مدوام کاهش و افزایش وزن منجر به کبد چرب می‌شود.

5.ریسک دیابت را افزایش می ‌دهد

رژیم غذایی یویویی باعث افزایش ریسک ابتلا به دیابت 2 می‌شود اگرچه که همه مطالعات این نکته را ثابت نمی‌کنند. از آنجایی که رژیم یویویی با افزایش چربی شکمی و افزایش چربی شکمی با افزایش ریسک دیابت در ارتباط است، رژیم یویو با افزایش ریسک دیابت 2 ارتباط دارد. همچنین مطالعه ای روی موش‌‌ها نشان داده بعد از 12 ماه چرخه کاهش و افزایش وزن میزان انسولین ترشح شده افزایش می‌یابد و افزایش انسولین با افزایش ابتلا به دیابت ارتباط دارد.

6.ریسک بیماری قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد

چرخه لاغری و چاقی پی در پی با افزایش ریسک بیماری عروق کرونری در ارتباط است. در این بیماری عروق کرونری باریک می‌شوند. افزایش مجدد وزن بیش از اضافه وزن با افزایش خطر بیماری قلبی همراه است. بررسی چندی مطالعه نشان می‌دهد که تغییر زیاد در وزن افراد با بالا رفتن نرخ مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی ارتباط دارد.

7.می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود

افزایش وزن مجدد بعد از لاغری با افزایش فشارخون نیز در ارتباط است. مطالعه ای بر روی 66 نفر نشان داد افراد با سابقه رژیم یویویی در طی کاهش وزن‌های بعدی بهبود کمتری در فشارخون را تجربه می‌کنند. مطالعه دیگر اما نشان داد که این اثر بعد از 15 سال از بین می‌رود، به این معنا که چرخه پی در پی کاهش و افزایش وزن در جواتی باعث افزایش ریسک قشار خون یا بیماری قلبی عروقی در سنین سالمندی نمی‌شود.

8.باعث ایجاد ناامیدی می‌شود

در رژیم یویویی افراد با این موضوع مواجهند که تلاش زیادشان برای کاهش وزن از بین میرود و وزن کم شده مجدد برمیگردد و این بسبار ناامید کننده است. در واقع افراد با سابقه چاقی و لاغری پیاپی معمولا از وضعیت سلامت و زندگیشان احساس نارضایتی دارند.

9.وزن اضافه کردن از چاق بودن و چاق ماندن می‌تواند مضرتر باشد

اگر شما اضافه وزن دارید، کاهش وزن می‌تواند باعث بهبود سلامت قلبی، کاهش خطر ابتلا به دیابت و بهبود تناسب اندام شما شود. همچنین کاهش وزن باعث بهبود کبد چرب، بهبود وضعیت خواب، کاهش خطر سرطان و افزایش طول و کیفیت عمر شود. در مقابل افزایش وزن می‌تواند بر همه موارد بالا اثر عکس داشته باشد.

بر سر این نکته اختلاف نظر وجود دارد که ضرر حفظ وزن ( حتی در وزن‌های بالا) برای بدن بیشتر است یا رژیم گرفتن یویویی.

بزرگترین مطالعه که بر روی این مورد انجام شده بر روی 505 مرد بین سنین 55 تا 74 سال به مدت 15 سال بوده و مشاهده شده که میزان مرگ به میزان 80% با افزایش نوسانات وزن افزایش می‌یابد. در صورتی که نرخ مرگ در افراد چاق که وزنشان را حفظ کرده بودند مانند افراد با وزن نرمال بود.

10.فکرهای کوتاه مدت مانع از تغییرات بلند مدت در زندگی می‌شود

اکثر رژیم‌های کاهش وزن قوانین مشخصی برای مدت معلوم دارند تا زمانی که فرد به وزن هدف برسد یا به سلامت مورد نظر دست یابد. این نوع از رژیم‌های غذایی در نهایت منجر به شکست می‌شوند چون به شما می آموزد که قوانین رژیم کاهش وزن را تا زمانی باید اجرا کنید که به هدف برسید و بعد از آن می‌توانید به عادات سابق خود برگردید. برای جلوگیری از این اتفاق به جای نگاه کردن به رژیم کاهش وزن به عنوان یک کار کوتاه مدت با هدف مشخص، باید به تغییر سبک زندگی برای همه عمر فکر کرد. در اینجا به چند راهکار برای کاهش وزن ماندگار اشاره می‌کنیم:

- غذاهای سالم بخورید: مثل ماست، میوه‌ها، سبزیجات و مغزها

- از خوردن تنقلات بدون ارزش غذایی بپرهیزید مثل سیب زمینی سرخ کرده و نوشیدنی‌های شیرین شده

- غذاهای کربوهیدارتی را در میزان مشخص مصرف کنید

- ورزش کنید

- شب‌ها بین 6 تا 8 ساعت خواب مفید داشته باشید

-دیدن تلویزیون را محدود کنید و تحرکتان را افزایش دهید

با ایجاد تغییرات دائم در شیوه زندگی به وزن سلامت میرسید و آن را حفظ می‌کنید و از نوسانات وزن پرهیز می‌کنید.